Türev ve Spot Piyasalar Arasındaki Nedensellik Etkileşimi: Bist Üzerine Bir İnceleme

Bu çalışmada vadeli piyasa ile spot arasındaki nedensellik yapısı araştırılarak söz konusu ilişki çerçevesinde finansın temel ilke ve hipotezlerinden kurulabilenlerin test edilebilmesi amaçlanmıştır. amaçla 04.01.2010-31.12.2020 tarihlerini kapsayan dönemde (2764 gözlem) BİST 30 Endeksi USD/TL Euro/TL kurlarına ait fiyat serileri incelenmiştir. 11.08.2017-31.12.2020 (875 döneminde de Ruble/TL Yuan/TL kuru futures analize dahil edilmiştir. Her bir değişken grubu için serilerin durağan olma seviyelerine göre VAR (Vector Autoregressive Regression) veya VECM(Vector Error Correction Model) süreci aralarında kısa/uzun ilişkinin saptanması sonrasında değişkenlere Granger Nedensellik Analizi uygulanmıştır. Analiz sonuçları 0,05 anlamlılık düzeyinde incelediğinde Euro/TL, değişkenlerinin çift yönlü; Endeksinde piyasan piyasaya doğru; Dolar/TL ise piyasadan doğru ilişkisi bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, araştırılan piyasalar arasında Etkin Piyasa Hipotezi’nin varsayımları Çeşitlendirme fırsatının desteklenmediği; Taşıma Maliyeti piyasalarında desteklendiği; İşlem Kaldıraç sadece kuruna desteklendiği ifade edilebilmektedir.